Historia niemieckich Żydów w Bydgoszczy

W dniu 22 maja 2025, w sali wykładowej Towarzystwa Mniejszości Niemieckiej w Bydgoszczy, gościliśmy Pana Damiana Rączkę, który wygłosił wykład na temat "Historia niemieckich Żydów w Bydgoszczy". A oto fragment słów prelegenta na tenże temat: "Oddani Bogu, poddani królowi- tak mówi Tora. Kim byli żydowscy mieszkańcy Bydgoszczy. Polacy widzieli w nich Niemców, Niemcy Żydów, wg prawa od roku 1847 mieli takie same prawa jak inni mieszkańcy królestwa pruskiego.
Druga połowa wieku XIX to nasilający się w mieście duch reformacji synagogalnej. Nowy rabin bydgoski  Julius Gebhardt kształtował kolejne pokolenia Żydów, jako ludzi rzemiosła, przemysłu, nauki, sztuki i lojalnych poddanych pruskiego króla, a potem cesarza. Wzniesiona w stylu orientalnym w latach 80-tych nowa synagoga, nazywana była Temple, świątynią, rzecz nie do pomyślenia dla ortodoksyjnych Żydów z innych części przedrozbiorowej Polski.
W dynamicznie rozwijającej się Bydgoszczy Żydzi stanowili niewielki procent ludności, jednak ich obecność była zauważana. Budowali fabryki, otwierali tartaki, inwestowali w żeglugę śródlądową, byli rentierami, bankierami, kupcami, lekarzami i prawnikami. Trudno nie docenić ich wkładu w kształtowanie miasta. Kres istnieniu dynamicznie działającej gminy przyniósł rok 1920. Wówczas większość opuściła miasto, aby zamieszkać w Niemczech. Tam widzieli swój dom, bo jak mówili byli Niemcami żydowskiego pochodzenia."

text: Michael Lehmann
zdjęcia: Renate Lehmann